Í 120 ára gömlu húsi í Reykjavík hefur höfundur ásamt metnaðarfullum hópi hugbúnaðarsérfræðinga og sérfræðinga í mennta- og heilbrigðisvísindum unnið að því að nýta tæknibyltinguna til að bæta aðgengi að hjálp. Verkefnið er margþætt enda þjónusta heilbrigðis- og menntakerfis við einstaklinga bæði flókin í eðli sínu en ekki síður (óþarflega) flókin kerfislega.

Verður rof í heilbrigðisþjónustu?

Allar líkur eru á rofi á markaði sérfræðinga í heilbrigðis- og menntageiranum á næstu árum. Við höfum séð ótal dæmi um slíkt í öðrum geirum. Allt frá rofi á leigubílamarkaðnum (Uber), hótelmarkaðnum (Airbnb) og tónlistarmarkaðnum (Spotify) að breyttri hugmyndafræði með tilurð verkefna eins og Khan Academy, Coursera og greininga eins og námsgreiningu (e. learning analytics). Dæmin eru ótrúlega mörg og mikið hefur gerst á síðustu árum vegna aukinnar tækniþekkingar og framfara í hugbúnaðarþróun. Mörg þessara verkefna eiga það sameiginlegt að sneiða framhjá óþarfa milliliðum og koma efninu nær neytandanum. Oftar en ekki hefur það gríðarlega jákvæð áhrif fyrir neytandann sjálfan og á það sameiginlegt að vera neytendastýrð þróun.

 Hin íslenska Kara

Kara (www.karaconnect.com) er byggð upp sem verkvangur (e. platform) sem veitir annars vegar sérfræðingum rafræna skrifstofu sem dregur úr óþarfa skrifræði og býður örugga netfundatækni í vafra og hins vegar einfalda og örugga gátt fyrir skjólstæðinga þeirra til að nálgast hjálp með netfundi eða spjalli. Verkefnið er ærið og fjölmargar hugmyndir liggja fyrir til að gera Köru fjölþættari svo hún nýtist sem flestum. Aðgengi að hjálp og einfaldleiki eru lykilorð í vinnu okkar hingað til sem endranær. Taka ber fram að Kara fer eftir reglum og lögum er varða vörslu viðkvæmra gagna og er ekki lækningatæki.

Allra hagur

Á síðustu árum höfum við hjá Köru lært, lesið og rýnt í hegðun sérfræðinga sem eru nánast alltaf yfirbókaðir en glíma við frekar erfiðan rekstur ef þeir reka eigin stofu, m.a. vegna mikilla affalla skjólstæðinga. Hlutfallslega fer því mikið af tekjum í súginn sem og tími auk þess sem enn í dag eru flestir sérfræðingar að taka tíma sjálfir í bókhald, bókanir og skráningar gagna á blöðum sem flest fyrirtæki hafa nýtt tækni til að einfalda. Afföll eru svipuð eða meiri hjá hinu opinbera. Kara mætir öllum þessum þáttum og býður sérfræðingum upp á leið til að ná í skjólstæðinga sem forfallast og/eða innheimta af þeim forfallagjöld. Sambærileg hagræðing felst í tækninni fyrir skjólstæðinga sem geta sparað mikinn ferðakostnað og tíma og ekki síst, eins og hefur komið í ljós, losnað við ímyndaða skömm sem fylgir því að biðja um hjálp.

Hagurinn er ekki síður samfélagslegur. Því fleiri sérfræðingar sem nýta sér Köru því betra aðgengi verður að ólíkum sérfræðingum með ólíka sérfræðikunnáttu. Þannig nýtist tími þeirra og þekking betur auk þess sem jafn aðgangur er óháð búsetu, hvort sem er sérfræðings eða skjólstæðings. Að sama skapi geta opinberir aðilar lesið gögn um árangur meðferða og geta rýnt í fjölda skipta á bak við meðferðir.  Sérfræðingar í dreifbýlu sveitarfélagi geta nú nýst óháð staðsetningu ólíkum bæjarfélögum, t.d. skólasálfræðingur í einum framhaldsskóla getur nýst öðrum. Auglýsingar eftir 40% stöðu sérfræðings gæti heyrt sögunni til. Ef tæknin hefur raunveruleg rofáhrif má jafnvel ímynda sér að flæði fjármuna til að nálgast hjálp hjá sérfræðingum eins og Kara styður við klippi hreinlega út endalausar greiningar og biðlista og dreifingu fjármuna niður mörg lög af stjórnkerfi.

Staðan á Íslandi

Fjarheilbrigðisþjónusta á Norðurlöndunum er komin töluvert lengra áleiðis en hér á Íslandi. Danmörk er með yfirlýsta stefnu um að auka ekki útgjöld til heilbrigðismála (11%) heldur auka framlegð og aðgengi með tæknilausnum. Danirnir eru jákvæðir fyrir alls kyns tilraunum til að sjá hvað virkar og hvað ekki og líta þannig á að slíkar tilraunir verði að eiga sér stað. Svíar eru komnir langlengst og eru með skýra opinbera stefnu. Í kjölfarið hafa þeir og fjárfestar sett mikið fé í heilbrigðistækniverkefni, sérstaklega fyrir heimilislækna (www.kry.se, www.mindoktor.se), auk þess sem margar lausnir fela í sér netvædda spurningalista til að leiða viðkomandi einstakling að rétta sérfræðingnum. Í Noregi eru sérstakir heilsutækniklasar sem styðja við tilraunaverkefni með litlum sprota- fyrirtækjum. Ætla má að Ísland sé um 2-3 árum á eftir Norðurlöndunum en þrátt fyrir ítrekaðar yfirlýsingar um áherslur í átt að heilbrigðistækni hefur lítið sem ekkert gerst í stefnumótun eða breytingum á reglum. Það er hins vegar ekkert sem stendur í vegi fyrir því að Ísland verði í fararbroddi ef vilji er fyrir hendi. Hið opinbera getur samt ekki haldið að sér höndum endalaust því við, neytendur, munum að lokum kalla eftir þessum breytingum á Íslandi.

Hver er reynslan?

Síðustu ár hafa fjölmargir sérfræðingar nýtt sér Köru til að bæta aðgengi að hjálp. Sum fyrirtækin hafa byggst upp sem næstum eingöngu þjónusta á netinu en önnur eru framsýn og sjá að skjólstæðingar munu nýta sér tæknina til að nálgast hjálp í meira og meira mæli. Tvö fyrirtæki sem hafa hvað lengst nýtt sér Köru og þolað ýmsar áskoranir nýrrar tækni hafa sýnt og sannað að þessi þjónusta nýtist strax fyrir íslenska landsbyggð.  Á bilinu 62-92% af skjólstæðingum þessara fyrirtækja eru búsettir utan höfuðborgarsvæðisins. Sumir skjólstæðingarnir eru gríðarlega þakklátir og láta falla orð sem hvetur okkur hjá Köru til góðra verka. Við leyfum einum þeirra að eiga lokaorðin í þessari litlu grein:

“Kara virkaði mjög vel fyrir mig. Helst fannst mér gott fyrst að eiga þetta fyrir mig, enginn væri að fylgjast með mér fara inn á stofu hjá sérfræðingi. Síðan er stór bónus að þar sem ég bý var bara ekki hægt að fá tíma og í stað þess að sækja þjónustuna suður slapp ég við tilheyrandi aukakostnað og vinnutap. Þetta er lausn sem getur sparað kerfinu miklar upphæðir og leyst flókin vandamál.”

Höfundur: Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir, stofnandi Köru Connect